28 Aralık 2021 tarihli bir fotoğraf… Ekte görebilirsiniz.
CHP ve HDP yöneticileri, CHP Genel Merkezindeki görüşme sonrası basın açıklaması yapıyorlar. CHP adına Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu kürsüde. HDP adına ise bir değil, iki ayrı kürsü konmuş ve iki kişi aynı anda kürsüdeler; Pervin Buldan ve Mithat Sancar…
Niye mi?
CHP’de bir genel başkan var, ama orada ikisi de Genel Başkan. Tiyatro gibi.
Nezaket gösterip birbirlerine açıklamayı ikram etmeye de yanaşmıyorlar. İkisi de konuşacak illa ki. İkisi için de iki ayrı kürsü kurulmuş üstelik. Gülünç durum… Görüşmenin özeti anlatılacak, ama orada bile eşbaşkancılık oynuyorlar.
Ama düşündürücü de. Amerikan etkisinin, açılımın, partileri bile biçimlendirdiğinin, oyuncağa dönüştürdüğünün resmi.
Peki neyin nesidir bu eşbaşkanlık? Bir partide iki Genel Başkan nasıl olabildi? Sahi niye ihtirasla sarılıyorlar o makamlara, kürsülere?
Anlamak için filmi biraz geriye sarmak lazım.
Öcalan yakalanıp kodese atılınca, kısa zamanda çıkamayacağını da anlayınca, kendisi yokken PKK’yı elinden alamasınlar diye “eşbaşkanlık” diye ucube bir organ icat etti. 2004 yılında önce KONGRA-GEL’de başlattı bunu. Fikir bizzat İmralı’dan gelmişti.
Yetkileri eşit olan iki kişi başkan olacaktı. Böylece hem birinin örgütte egemenlik kurması önlenmiş olacak, hem de Öcalan adına birbirlerini denetleyeceklerdi.
2004 yılında DEHAP’ın kapatılması gündeme gelince Öcalan, etkisi altındaki sol örgütleri şemsiye olarak kullanabileceğini fark etti. Onların da katılacağı, parti yönetiminin paylaşılacağı eşbaşkanlık modeli ile yeni bir parti istedi. “Kongra-Gel için önerdiğim tüzükle ilgili formülü Türkiye hukukuna uyarlayın. Eş başkanlık modelini doğru buluyorum. Sanırım Yeşiller’de de bir bayan bir erkek seçildi. Eşbaşkanlık için Pınar’ın (Selek) koşulları uygun olsaydı, olabilir miydi? Ona ‘Türkiye’nin Behice Boran’ı olmaya hazır mısın?’ dersiniz.”
Avukatların “sorunları var” cevabı üzerine, “O zaman, eşbaşkanlıkta Hatiple (Dicle) birlikte Türkiyeli başka bir kadın olabilir. Bağlar Belediye Başkanı (Yurdusev Özsökmenler) olabilir. Biri Çanakkale’den diğeri Diyarbakır’dan”diyor.
PKK’nın yasal partisinin açılım çabalarıydı bu. BDP’nin kuruluşu böyle oldu.
Eşbaşkanlık sistemi, hem PKK’nın toplumsal etkisini yaymanın, hem de yasal parti içinde tek merkezin engellenmesinin yolu olarak kalıcılaştırıldı. Kurduğu yasal partilere, kontrolü altındaki derneklere, sendikalara, hatta imamlarını denetlediği camilere bile sokuşturdu eşbaşkanlık virüsünü.
Oda Tv’de, 19 Ağustos 2019 tarihli “AKP yaptığı düzenlemeyi hatırlıyor mu” başlıklı yazısında Müyesser Yıldız şöyle diyor;
“PKK’ya yakın Fırat Haber Ajansı’na göre Avrupa’da, Merkezi Almanya’nın Hagen kentinde bulunan, Kürtlerin dini işlerinden sorumlu olduğu belirtilen Civaka İslami Kurdistan (CİK) adlı kuruluşa bağlı 33 cami bulunuyor. Kurum her yıl çeşitli etkinlikler düzenliyor, Kürt hacı kafilelerinin düzenlenmesi, Ramazan ayı etkinlikleri, bunlar arasında yer alıyor. Dünyada “ileri demokrasilerde hayat bulan eş başkanlık” sisteminin CİK’in hedefleri arasında olduğu belirtildi.”
Aynı dönemde yeşerdiği için Öcalan’ın “eşbaşkanlık” fikrinin BOP’un eşbaşkanlığından esinlendiğini söylemek yanlış mıdır? Şurası kesin ki, Öcalan’ın eşbaşkanlığı, BOP’a giden basamaklardan biri idi.
Çok geçmeden, iktidardaki açılım heveslisi AKP de düştü tuzağa. 30 Eylül 2013 tarihli 11 maddelik “Demokratikleşme Paketi” programına dair konuşmasında Erdoğan şöyle diyordu;
“Siyasi partilerde eş genel başkanlığın önünü açıyoruz. İlgili yasa maddesini değiştirmeyi uygun gördük. Seçim kanunun 15. Maddesine ek yapıyor, iki kişiden fazla olmamak kaydı ile eş genel başkanlık sistemini getiriyoruz.”
30 Mart 2014 yerel seçimlerinden hemen önce, 2 Mart’ta, Siyasi Partiler Yasası’na ek bir fıkra iliştirildi ve partilerde eş başkanlık sistemi yasalaştı.
AKP eşbaşkanlığı yasalaştırdı, ama kendisinde, AKP’de uygulamayı hiçbir zaman düşünmedi. Partide tek otorite olan Erdoğan’ın yetkisini ikinci ya da üçüncü kişiyle paylaştığını düşünebilir misiniz? Kendisi için “tu kaka” saydığını kanunlaştırdı ama.
BDP’den sonra HDP de eşbaşkanlığı parti organına dönüştürdü. Artık başkan yok HDP’de, “eşbaşkanlar” var.
Ardından HDP’nin kazandığı belediyelerde başlatıldı bu idare şekli. Yasal değişiklik sadece Siyasi Partiler Yasasında yapılmış, Belediye yasasında bu yönde bir değişiklik yapılmamış olmasına rağmen, açılan gedikten giren eşbaşkanlık virüsü, ilk seçimde HDP’nin kazandığı bütün belediyelere yayıldı. Bir adet seçilen başkanın yanına (seçilen de Kandil’den önerilmektedir) bir de Kandil’den görevlendirilen “eşbaşkan” oturtuldu. Yetkisini yasalardan alan seçilmiş başkan, bir de aynı yetkileri kullanan yasa dışı başkan. Bir belediyede iki eşbaşkan. Çift başlı bir garabet geldi mahalli idarelere.
Açılım ve eşbaşkanlık süreci, HDP belediyelerinde hendek kazmanın da önünü açtı. Mahalli idarelerde PKK gücü eline almış, hatta çifte başkanla idaresini pekiştirmişti. Ayaklanmaya gelmişti sıra.
Açılım döneminde eşbaşkanlığı partiler yasasına sokmakla kırdığı potun kendi iktidarını da hedeflediğini fark eden AKP iktidarının hendekleri kapatmaya başlamasıyla son bulan açılım süreci, ayaklanma planlarının hüsranı ile, belediyelerdeki eşbaşkanlara soruşturma başlatılması ile sürdü.
Eşbaşkanlık açılımın bitmesi ile belediyelerde kesintiye uğramakla birlikte, PKK ve HDP’den sonra etkileri altındaki diğer örgütlere de yayıldı. KESK gibi bir memur konfederasyonuna bile bulaştı hastalık. HDP yanlısı Lami Özgen’in KESK’in başına seçildiği 2014 yılındaki genel kurulda, tüzük değişikliği de yapıldı ve KESK’te de eşbaşkanlar dönemi başladı.
Her örgüte çatal kazık sokuluyordu.
Sonra PKK’nın ideolojik etkisi altındaki kimi sol örgütlere geçti bu virüs. Örneğin Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi daha da ileri götürmüş, eşbaşkanlığı “eşsözcülere” vardırmıştı. Partide iki eşsözcü vardı.
APO’nun icadı “benim örgütümü benim adıma denetlesinler, kimse gerçek başkan olamasın” gayreti, sonuçta resimdeki komediye dönüştü.
Demek ki neymiş?
Yeni diye şeye atlamamak, önce neyin nesidir, kimin fesidir diye bir güzel araştırmak lazımmış.
News
